Χρειάζεται προετοιμασία η νέα μανούλα;
Ο μητρικός θηλασμός για μια μητέρα χαρακτηρίζεται ως “θαύμα” της ζωής όχι επειδή είναι ένα σπάνιο φαινόμενο που λίγες και εκλεκτές γυναίκες θα έχουν την χαρά να βιώσουν αλλά επειδή είναι μια αξιοθαύμαστη φυσική λειτουργία του γυναικείου σώματος, να μπορεί να προσφέρει τροφή στο μωρό από τα πρώτα κιόλας λεπτά της γέννησης του μέχρι την ημέρα που θα απογαλακτιστεί.
Θα έχει όμως η μητέρα γάλα;
Ο μαστικός αδένας διανύει έναν κύκλο ζωής, ξεκινώντας να αναπτύσσεται από την εμβρυϊκή ζωή της γυναίκας, μέχρι την εμμηνόπαυση όπου επέρχεται η εκφύλιση του. Ο μαστός είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με το αναπαραγωγικό σύστημα της γυναίκας και επηρεάζεται από τις αντίστοιχές ορμόνες, όπως και η μήτρα, σε κάθε κύκλο περιόδου.
Σε κάθε έμμηνο κύκλο, οι ορμόνες των ωοθηκών, διεγείρουν τον μαστικό αδένα, ο οποίος αρχίζει και διογκώνεται με σκοπό τα κύτταρα του να μετατραπούν σε γαλακτοφόρα, όπως και η μήτρα προετοιμάζεται για εμφύτευση. Αυτή η αλλαγή που βιώνει η γυναίκα στο στήθος της κατά τη κύηση, αποτελεί μια καλή ένδειξη της λειτουργικότητας του, απατώντας στο ερώτημα της αν θα έχει γάλα.
Είναι πολύ μικρό το ποσοστό των γυναικών που δεν θα μπορέσουν να θηλάσουν, μόλις 5% και αυτό θα οφείλεται είτε σε ελλειμματική ανάπτυξη του μαστού ή σε χειρουργικές επεμβάσεις του μαστού οι οποίες θα έχουν βλάψει μέρος του αδένα ή τη νεύρωση των θηλών.
Η γαλουχία από τη φύση της είναι προγραμματισμένη να ακολουθήσει συγκεκριμένα στάδια μέχρι να εδραιωθεί και πρόκειται να τα ολοκληρώσει με επιτυχία αρκεί να μην διαταράξουμε τους κανόνες της όπως είναι οι παρεμβάσεις στα γεύματα.
Οι δύο πρώτες εβδομάδες της γαλουχίας είναι μια περίοδος που η θηλάζουσα μητέρα καλείται να δείξει μεγάλη υπομονή και επιμονή και με την κατάλληλη βοήθεια αρμόδιου επαγγελματία μπορεί να αποφύγει εγκαίρως επίπονες καταστάσεις που θα μπορούσαν να την ταλαιπωρήσουν, να την αποθαρρύνουν και να τερματίσει πρόωρα τη γαλουχία της.
Ο δεσμός που θα αναπτύξει με το μωρό της και τα μελλοντικά οφέλη που θα έχει τόσο η ίδια όσο και το μωρό της στην υγεία τους θα είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή αυτής της προσπάθειας.
Είναι όντως η καλύτερη επιλογή στην διατροφή του μωρού;
Αρχικά να τονίσουμε ότι είναι παραπλανητική η αντιμετώπιση του μητρικού θηλασμού ως επιλογή διατροφής για το μωρό. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι το μητρικό γάλα παράγεται από το σώμα της μητέρας ως συνέχεια της εγκυμοσύνης γιατί είναι ο μόνος τρόπος, κατά τη φύση, για να επιβιώσει το νεογέννητο όταν γεννηθεί, το οποίο μέχρι τότε τρεφόταν από τον πλακούντα.
Ο άνθρωπος στην πορεία των χρόνων και με τη βοήθεια της τεχνολογίας κατάφερε να δημιουργήσει υποκατάστατα του, τα οποία σαφώς είναι ζωτικής σημασίας για τα μωρά που για τον εκάστοτε λόγο δεν είναι σε θέση να θηλάσουν, αλλά δεν μπορούν να αντικαταστήσουν και να μιμηθούν επαρκώς το μητρικό γάλα και γι΄ αυτό δεν μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες του κάθε μωρού.
Όταν το μωρό γεννιέται τα συστήματα του όλα είναι πλήρως ανεπτυγμένα αλλά όχι ώριμα. Βδομάδα με τη βδομάδα, μήνα με το μήνα ο οργανισμός του συνεχίζει να αναπτύσσεται λαμβάνοντας τα απαραίτητα στοιχεία από έναν νέο «πλακούντα», το μαστό της μητέρας του , το οποίο συνθέτει γάλα με τις ακριβής αναλογίες μικροστοιχείων και μακροστοιχείων που απατούνται για την ανάπτυξη κάθε μωρού ξεχωριστά.
Το σώμα της μητέρας δεν έχει ολοκληρώσει ακόμη το έργο του απέναντι στο μωρό, γι’ αυτό οι 3 πρώτοι μήνες ζωής του μωρού εκτός μήτρας αποτελούν το 4ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης, καθώς αυτή την περίοδο το μωρό ακόμα θηλάζει αντανακλαστικά και όχι εκούσια. Η σύσταση του διαφοροποιείται από γυναίκα σε γυναίκα αλλά και μεταξύ αδελφών και αυτό συμβαίνει επειδή ο οργανισμός της μητέρας αποκωδικοποιεί τις διαφορετικές ανάγκες κάθε παιδιού και ανταποκρίνεται σε αυτές παράγοντας το κατάλληλο εξειδικευμένο γεύμα. Δεν έχουν όλα τα μωρά τις ίδιες ανάγκες ούτε στην ποσότητα ούτε στην σύσταση του γεύματος. Αυτό είναι που το κάνει και μοναδικό και καθιστά αδύνατη την αντιγραφή του από οποιοδήποτε υποκατάστατο μητρικού γάλακτος.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υποστηρίζει ο θηλασμός να είναι αποκλειστικός τους πρώτους έξι μήνες που το μωρό δεν λαμβάνει στερεά τροφή και τις ενθαρρύνει να συνεχίζουν τον θηλασμό για τα δύο πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού τουλάχιστον. Να τονιστεί ότι το μητρικό γάλα ουδέποτε χάνει την θρεπτική του αξία διότι ανταποκρίνεται στις εκάστοτε ανάγκες που παιδιού μεταβάλλοντας την σύσταση του είτε αυτό είναι 1 μηνός είτε 4 ετών και ποτέ δεν γίνεται απλά ένα υγρό στοιχείο χωρίς θρεπτική αξία. Τα κατάλληλα ένζυμα που συνοδεύουν τα θρεπτικά στοιχεία βοηθάνε τον οργανισμό του μωρού να τα απορροφήσει ευκολότερα σε σχέση με τη λήψη τους από άλλες πηγές.
Θα μπορέσει μητέρα και μωρό να μάθουν να θηλάζουν;
Όπως προαναφέραμε το στήθος θα ετοιμαστεί ήδη από την εγκυμοσύνη για την παραγωγή του γάλακτος κάνοντας τις ανάλογες προσαρμογές. Το ίδιο συμβαίνει και με το μωρό. Το έμβρυο από πολύ νωρίς μέσα στην μήτρα προετοιμάζει και εξασκεί τα αντανακλαστικά του θηλασμού ώστε να μπορέσει μέσα στο πρώτο 20λεπτο από τη γέννηση του να πιάσει το στήθος και να ξεκινήσει τον θηλασμό ενεργοποιώντας την γαλουχία.
Το μωρό αντλεί το γάλα με διαφορετικό μηχανισμό στον θηλασμό απ’ ότι από το μπουκάλι. Ενώ στο στήθος ενεργοποιείται ολόκληρο το μυϊκό σύστημα του προσώπου προκειμένου να ασκήσει αρνητική πίεση για την άντληση, στο μπουκάλι απενεργοποιείται αυτή η λειτουργία καθώς με ελαφριά συμπίεση της θηλής το γάλα του προσφέρεται σε αφθονία. Αυτός είναι και ο λόγος που παθαίνουν σύγχυση θηλών όταν τους προσφέρουμε πολλές διαφορετικές θηλές με αποτέλεσμα να αρνηθούν το στήθος δυσκολεύοντας τον θηλασμό.
Θα ήταν ψέμα να πούμε ότι ο θηλασμός ως φυσικός μηχανισμός του σώματος είναι κάτι εύκολο από την έναρξη του, δεν βγαίνει απαραίτητα ενστικτωδώς και αβίαστα από τη νέα μητέρα γιατί υπάρχουν καταστάσεις και «κανόνες» που η νέα μητέρα αγνοεί και, όπως κάθε θεωρία, στην πράξη της φαντάζει πολύ διαφορετική επειδή εξαρτάται από έναν σημαντικό παράγοντα που θα καθορίσει το πρόγραμμα του, το μωρό. Θα υπάρξουν δυσκολίες και εμπόδια που η μητέρα και το νεογνό θα πρέπει να ξεπεράσουν, θα υπάρξει σωματική και συναισθηματική πάλη, θα υπάρξουν εντάσεις, πόνος, κλάμα και εξάντληση αλλά όπως σε κάθε καταιγίδα ακολουθεί η ακτίνα φωτός. Αυτό που δεν γνωρίζει η νέα μανούλα είναι ότι αυτή η ταλαιπωρία είναι παροδική και στην πορεία ο θηλασμός εξελίσσεται σε μια μοναδικά εμπειρία ζωής.
Χρειάζεται χρόνος, υπομονή, επιμονή και η κατάλληλη υποστήριξη και φροντίδα της μητέρας. Σε αυτό συμβάλλει σημαντικά και καταλυτικά η στήριξη και βοήθεια της μαίας τόσο κατά την κύηση με τα μαθήματα προετοιμασίας της μέλλουσας μητέρας όσο και πρακτικά την περίοδο της εδραίωσης της γαλουχίας
Μέσα από τα μαθήματα αυτά η μέλλουσα μητέρα θα:
- Κατανοήσει τον τρόπο λειτουργίας του μαστού και πώς αυτό το σύστημα που τόσα χρόνια ήταν ανενεργό μεταμορφώνεται σε μια πηγή ζωής.
- Ενημερωθεί για τον μηχανισμό ανάπτυξης του νεογνού, τις διατροφικές του ανάγκες και πώς το μητρικό γάλα ανταποκρίνεται στις ανάγκες αυτές με έναν μοναδικό και αναντικατάστατο τρόπο και φυσικά τις ευεργετικές του ιδιότητες τόσο για το μωρό όσο και για τη μητέρα.
- Διδαχθεί τη τεχνική θηλασμού για αποφυγή τραυματισμών που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε παθολογικές καταστάσεις και κατ’ επέκταση σε πιθανή διακοπή του θηλασμού.
- Επιλύσει απορίες που γεννιούνται από διαχρονικά στερεότυπα και μύθους γύρω από τη γαλουχία και το μητρικό γάλα.
- Διδαχθεί τη φροντίδα του νεογνού στο σπίτι.
Θα αποκτήσει μια δια βίου φίλη που θα την καταλαβαίνει, θα την στηρίζει, θα την ενθαρρύνει , θα την επιβραβεύει και θα της θυμίζει πόσο δυνατή είναι και πόσα έχει καταφέρει να προσφέρει στο μωρό της και στον εαυτό της, χωρίς να κρίνει, χωρίς να αποδοκιμάζει, στηρίζοντας κάθε της απόφαση και βοηθώντας της να διανύσει την περίοδο της γαλουχίας και να την ολοκληρώσει ομαλά και αρμονικά